Pristup izradi planskog dokumenta – Učešće javnosti u planiranju Bloka 5 u Podgorici
Kategorija: Kritičko teorijski tekst
Autor: Milica Vujošević, Jelena Rabrenović, Sonja Dragović
Saradnik: Ivan Jovićević
Naslov: Pristup izradi planskog dokumenta – Učešće javnosti u planiranju Bloka 5 u Podgorici
izdavač: Nevladino udruženje KANA / ko ako ne arhitekt
Godina objavljivanja: 2017.
Opis rada
Knjiga je nastala kao rezultat projekta „I ti se pitaš: Planiranje po mjeri građana”, koji je KANA / ko ako ne arhitekt realizovala u Podgorici, na teritoriji mjesne zajednice Blok 5, tokom 2016. i 2017. godine.
Knjiga sadrži vrijedne rezultate istraživanja nastalog tokom ovog projekta, koji je imao za cilj da podigne svijest građana i arhitektonsko-urbanističke struke o javnom interesu i da podstakne njihovo aktivno učešće u procesima izrade planske dokumentacije. Povod za realizaciju projekta bila je mogućnost izgradnje solitera i susjednih objekata na uglu Bulevara Mihajla Lalića i Bulevara Džordža Vašingtona u Podgorici, koja je data Detaljnim urbanističkim planovima za Blok 5 iz 2010. i 2012. godine. Problem izgradnje pomenutih objekata je u narušavanju urbanistički i arhitektonski zaokružene i vrijedne cjeline Bloka 5 – rješenjem koje se kosi sa stavovima relevatnih predstavnika struke, javnim interesima, kao i sa interesima zajednice koja ovaj prostor doživljava kao svoj.
Ova publikacija struktuirana je u šest poglavlja koji vode čitaoca od nastanka Bloka 5 – kroz analizu prvobitnog urbanističkog rješenja arh. Vukote Tupe Vukotića, nastalog 1976. godine, i razgovor sa autorom arhitektonskog rješenja stambenih zgrada, arh. Miletom Bojovićem; preko kritičke analize planova u kojima su ucrtani novi objeki. Predstavljen je teorijski pregled najznačajnijih pristupa planiranju i donošenju odluka od 1945. godine do danas, kao i primjeri participativnog urbanizma, koji se sve češće ispoljavaju u virtuelnom prostoru. To je bio i ovdje slučaj, jer su autori knjige aktivirali javnost i pokušali da je uključe u proces planiranja, jer je proces izrade novog plana bio u toku. Sprovedena je opsežna anketa, čiji su rezultati analizirani u knjizi. Na kraju, uz još jednu analizu postojećih i željenih linija pješačkog kretanja u Bloku 5, izvedeni su zaključci, koji su predočeni javnosti i ostalim učesnicima u procesu planiranja.
Ova publikacija predstavlja kritičku analizu stanja na terenu, važećih planova i samog procesa planiranja, i ima vrijednost u smislu prepoznavanja i očuvanja kvaliteta Bloka 5, kao jedinstvene i zaokružene urbanističko-arhitektonske cjeline koja i danas predstavlja jedan od najkvalitetnijih prostora za život u Podgorici 
Rad kronološki identificira promjene u političkom i identitetskom smislu koje su utjecale na arhitektonske koncepte na području povijesno važnog lokaliteta Lovćena, a koji su ostavili vrlo autentičan arhitektonski izraz iz razdoblja od 19. stoljeća do danas, mijenjajući svoj oblik, funkciju i simbolizam. Rad istražuje četiri povijesna i arhitektonska ciklusa, s naglaskom na umjetnički diskurs Ivana Meštrovića i Harolda Bilinića. 
Peraska tvrdava u narodu poznata kao kastel ili forteca Svetog Krsta podignuta je na najvišoj tacki grada, zaravni u podnozju brda ranije nazivanog Kasun. Na istom mjestu od davnina je postojala crkva za koju se u ceremonijalu opstine iz 17 43. godine navodi da je najstarija koju su sami Perastani podigli.
U knjizi “Arhitektonska komunikacija: objekti kulture u Crnoj Gori 1945-2000” prikazan je složen fenomen arhitektonske komunikacije kroz analizu objekata kulture u Crnoj Gori. Razumijevanje arhitektonske komunikacije odnosno arhitekture kao sredstva komunikacije dato je kroz definisani model “odnosa” koje arhitektonski objekat uspostavlja i to sa: kontekstom (društvenim i fizičkim), korisnicima (upotreba arhitekture) i autorom/arhitektom (arhitektura kao proces prenošenja znanja). Na ovako definisanom teorijskom polazištu je bazirana analiza i prezentacija 27 objekata kulture (domova kulture, bioskopa, spomen-domova, domova revolucije, umjetničkih galerija, domova omladine, pozorišta i domova JNA) koji su na teritoriji Crne Gore izgradjeni nakon Drugog svjetskog rata, u vrijeme SFRJ.
U knjizi se, između ostalog, prikazuje i značajna arhivska gradja (državnih arhiva i privatnih kolekcija) tj. projekti, fotografije i periodika vezani za ovu vrstu arhitektonskih objekata kao i društvenopolitički kontekst u kome su nastajali. 
Knjiga je nastala kao rezultat projekta „I ti se pitaš: Planiranje po mjeri građana”, koji je KANA / ko ako ne arhitekt realizovala u Podgorici, na teritoriji mjesne zajednice Blok 5, tokom 2016. i 2017. godine.
Knjiga sadrži vrijedne rezultate istraživanja nastalog tokom ovog projekta, koji je imao za cilj da podigne svijest građana i arhitektonsko-urbanističke struke o javnom interesu i da podstakne njihovo aktivno učešće u procesima izrade planske dokumentacije.
Povod za realizaciju projekta bila je mogućnost izgradnje solitera i susjednih objekata na uglu Bulevara Mihajla Lalića i Bulevara Džordža Vašingtona u Podgorici, koja je data Detaljnim urbanističkim planovima za Blok 5 iz 2010. i 2012. godine. Problem izgradnje pomenutih objekata je u narušavanju urbanistički i arhitektonski zaokružene i vrijedne cjeline Bloka 5 – rješenjem koje se kosi sa stavovima relevatnih predstavnika struke, javnim interesima, kao i sa interesima zajednice koja ovaj prostor doživljava kao svoj.
Ova publikacija struktuirana je u šest poglavlja koji vode čitaoca od nastanka Bloka 5 – kroz analizu prvobitnog urbanističkog rješenja arh. Vukote Tupe Vukotića, nastalog 1976. godine, i razgovor sa autorom arhitektonskog rješenja stambenih zgrada, arh. Miletom Bojovićem; preko kritičke analize planova u kojima su ucrtani novi objeki. Predstavljen je teorijski pregled najznačajnijih pristupa planiranju i donošenju odluka od 1945. godine do danas, kao i primjeri participativnog urbanizma, koji se sve češće ispoljavaju u virtuelnom prostoru. To je bio i ovdje slučaj, jer su autori knjige aktivirali javnost i pokušali da je uključe u proces planiranja, jer je proces izrade novog plana bio u toku. Sprovedena je opsežna anketa, čiji su rezultati analizirani u knjizi. Na kraju, uz još jednu analizu postojećih i željenih linija pješačkog kretanja u Bloku 5, izvedeni su zaključci, koji su predočeni javnosti i ostalim učesnicima u procesu planiranja.
Ova publikacija predstavlja kritičku analizu stanja na terenu, važećih planova i samog procesa planiranja, i ima vrijednost u smislu prepoznavanja i očuvanja kvaliteta Bloka 5, kao jedinstvene i zaokružene urbanističko-arhitektonske cjeline koja i danas predstavlja jedan od najkvalitetnijih prostora za život u Podgorici 
Promene u nastavnim programima visokoškolskih ustanova imaju skoro uvek dalekosežne posledice na razvoj struke. U našoj istorijografiji još uvek je nedovoljno proučen period Nove škole, odnosno period radikalnih promena u nastavnim programima i organizaciji studija na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu. Odjeci ovih promena na arhitekturu u Beogradu i Srbiji odvijali su se u perioodu od 1968. do 1974. godine. Naime, događaji povodom reforme, sprovedene s ciljem stvaranja Nove škole, osetili su se van okvira Fakulteta, čak i Univerziteta, i u određenim segmentima bili su integralni deo mnogo širih i dubljih društvenih promena, ideološke i političke tranzicije i sastavni deo stvaranja nove „demokratske atmosfere“ u SFRJ. Time se Nova škola predstavila kao jedan od važnih momenata prema kojima se mogla sagledati priroda društvene i kulturne tranzicije u navedenom periodu. To je bio jedan od ključnih perioda
u celokupnoj istoriji socijalističke Jugoslavije. Na čelu pokreta za Novu školu nalazio se profesor Bogdan Bogdanović (1922-2010). Uložen je veliki trud da se istraži reforma školovanja arhitekata u osetljivom periodu društvenopolitičkog i kulturnog razvoja Jugoslavije, koja se u tom periodu političkog previranja otvarala ka novim međunarodnim kulturnim tendencijama. Posledice tog previranja, u okviru kojih se odvijala i reforma u vidu Nove škole ostavile su dugoročne posledice u svim oblastima života država koje su mnogo kasnije izvedene iz tada jedinstvene Jugoslavije.
U knjizi su analizirane vrednosti Nove škole kroz interdisciplinarno sagledavanje arhitektonske struke, kroz nove pedagoške modele, kroz odnose između studenata i profesora, kroz nove metodologije u okviru školskog procesa i kroz funkcionisanje Nove škole na principima samoupravljanja. Nova škola je sastavni deo procesa reforme društva, ideološke tranzicije i političke liberalizacije. U pokušaju da se odredi mesto Nove škole, došlo se do njene naučne spoznaje, perioda koji je predhodio, njenog nastajanja i perida koji je usledio kasnije, tj. domet Nove škole, posebno u okviru pomenutih procesa.